Profesor Muhamed Dervišbegović- život, djelo i značaj za profesiju socijalnog rada
Summary: All of those who lives in the territory of Bosnia and Herzegovina, and work as a social work professionals, have certainly heard of Prof. Muhamed Dervisbegovic, and for his influence in the founding science of social work in this area. Altough his primary education was not social work, he had a huge impact in the development and promotion of the social work profession.
Svi oni koji se na području Bosne i Hercegovine, pa i šire, bave profesijom socijalnog rada sigurno su čuli za prof.dr. Muhameda Dervišbegovića kao i za njegov uticaj u utemeljenju nauke socijalnog rada na našim područjima. Iako se primarno nije školovao u sferi socijalnog rada dao je nevjerovatno ogroman učinak u izgradnji i promociji profesije socijalnog rada.
ŽIVOT I OBRAZOVANJE
Prof.dr. Muhamed Dervišbegović rođen je u Sarajevu 1929. godine. U ovom gradu je završio i Učiteljsku školu 1948. godine. Nakon sticanja srednjoškolskog obrazovanja upisuje se na Filozofski fakultet u Beogradu, na Odsjeku za pedagogiju. Godine 1974. brani doktorsku disertaciju pod nazivom „Vaspitno-obrazovni efekti porodičnog i domskog smještaja djece lišene roditeljskog staranja“ i time stiče zvanje doktor pedagoških nauka.
RADOVI, DJELA, UDŽBENICI, ISTRAŽIVANJA
U toku svog profesionalnog angažmana napisao je i objavio desetine djela, udžbenika, projekata,... Neki od njegovih najznačajnijih djela su:
1.Porodični smještaj djece bez roditeljskog staranja u Bosni i Hercegovini (1963); 2.Mogućnosti naučnog zasnivanja predškolskog vaspitanja i obrazovanja (1979); 3.Sprovođenje porodičnog zakona u Bosni i Hercegovini (1985); 4.Socijalni rad u organizacijama socijalne zaštite u Bosni i Hercegovini (1986); 5.Vaspitna zapuštenost i zanemarenost u Bosni i Hercegovini (1982); 6.Socijalni rad: teorija i praksa (više izdanja); 7.Socijalni rad sa djecom u postratnim uslovima: Iskustva iz Federacije Bosne i Hercegovine (1998); 8.Sadržaj, metode i principi socijalnog rada u planiranju porodice (1990); 9.Socijalno-vaspitna uloga škole (1991); 10.Socijalna pedagogija sa andragogijom (1997); 11.Metodika socijalnog rada (1980) i mnogi drugi radovi i udžbenici.
Za vrijeme trajanja rata u Bosni i Hercegovini (1992-1995) bio je angažovan kao konsultant i supervizor u dva istraživačka projekta:
1.Položaj i problemi djece bez oba roditelja; 2.Socijalni problemi i položaj djece bez jednog roditelja.
UTICAJ NA PROFESIJU SOCIJALNOG RADA
Kada govorimo o uticaju prof.dr. Muhameda Dervišbegovića na profesiju socijalnog rada, onda se taj uticaj može podijeliti u nekoliko grupa: (1) Postavljanje teorijske osnove profesije socijalnog rada na našem području (uključujući i metodiku socijalnog rada); (2) Postavljanje teorijskih osnova za specifična područja profesije socijalnog rada; (3)Teorijske osnove odnosa i povezanosti profesije socijalnog rada sa drugim profesijama.
Slobodno se može reći da je prof.dr. Muhamed Dervišbegović napisao i kapitalno djelo u oblasti socijalnog rada koje se i dan danas koristi. To djelo je Socijalni rad: teorija i praksa koje se može pronaći u nekoliko izdanja. U navedenom kapitalnom djelu ponudio je i svoju definiciju socijalnog rada koja je, slobodno se može reći, sveobuhvatna i ponajbolje oslikava šta je to ustvari socijalni rad a glasi: „Socijalni rad je stručna i znanstveno utemeljena djelatanost na preduzimanju mjera i akcija u cilju preventivnog djelovanja, to jest sprečavanja pojava socijalnih problema u lokalnoj zajednici, grupi i kod pojedinca, kao i rješavanje stanja socijalne potrebe (pojedinca, grupa, zajednica) uz puno njihovo angažovanje, kada im je pomoć potrebna.“
O izdanju ovog djela iz 1995. godine Aleksandar Halmi (profesor iz Hrvatske, zaposlen na Pravnom fakultetu u Zagrebu na Studijskom centru socijalnog rada) je rekao: „U nedostatku teorijsko-znanstvene i stručne literature o socijalnom radu kao posebnoj znanstvenoj disciplini, čiji se profesionalni identitet izgrađuje već 100 godina, popunjena je određena praznina. Studentima, stručnoj i široj znanstvenoj javnosti predstavljeno je djelo: Socijalni rad - teorija i praksa renomiranog stručnjaka i profesora na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu (Odsjek za socijalni rad). Studija prof. Dervišbegovića jedna je od malobrojnih teorijskih sinteza i komplementarnih priloga znanstvenom zasnivanju profesije socijalnog rada gdje se na sustavan način prilazi temeljnim epistemološkim problemima, pojmovno-kategorijalnom sustavu, specifičnoj metodologiji, kompleksnim metodskim pristupima i aplikativnim područjima rada. Knjiga prof. Dervišbegovića: Socijalni rad- teorija i praksa iznimno je vrijedna i veoma značajna studija, pogotovo kad u domaćoj literaturi prevladava izraziti deficit eksplanatornih studija ili su pak one opterećene izrazitim teorijskim eklekticizmom, metodološkim redukcionizmom i pragmatizmom. U okolnostima li kojima Republika Bosna i Hercegovina živi (ili umire), a imajući u vidu sve naprijed navedeno, progovoriti o socijalnom radu na način koji je u isti mah informativan i teoretski kreativan znanstveno je postignuće dostojno divljenja i ujedno prvorazredni doprinos praktičnoj izgradnji suvremene teorije socijalnog rada.“ (Revija socijalne politike, godina II, broj 3, Zagreb 1995. godine)
Ono što karakteriše radove ovog velikana jeste činjenica jednostavnog pisanja, koje je jako razumljivo svima, bez pretjerane upotrebe stručne terminologije, kao i konciznost u iznošenju teorijskih koncepcija koje sadrže jednu dobru osnovu za dalju razradu. Svi koji su imali prilike raditi sa ovim eminentnim stručnjakom istakli su da je bio izrazito blage naravi, nevjerovatno staložen i komunikativan, odličan govornik i predavač i neosporni stručnjak u oblasti pedagogije i socijalnog rada.
Iako se prevashodno nije školovao u sferi socijalnog rada dao je nevjerovatan doprinos i učinio neizbrisiv trag za ovu profesiju. Zbog svog neminovnog doprinosa profesijama socijalnog rada i pedagogije stekao je i naučno zvanje profesor emeritus. Prilikom svečane akademije kojom se proslavljala pedeseta godišnjica od osnivanja Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Sarajevo dobio je i posebnu zahvalnicu za nevjerovatan doprinos.
Ono što je, slobodno se može reći, tužno jeste činjenica da na dostupnim internet stranicama ne postoji niti jedno jedino slovo o biografiji ovog velikana niti su dostupni njegovi radovi u online formi. Ostaje pitanje zbog čega je to tako?
Nadati je se da će ovaj tekst bar malo približiti čitaocima ko je bio prof.dr. Muhamed Dervišbegović i koliki je njegov značaj u profesiji socijalnog rada te da će ponukati one koji imaju više dostupnih podataka o ovom velikanu da napišu sličan tekst.
